30 Ekim , 2020admin
Ahd-i Atîk’te kurbanı anlatan en geniş anlamlı terim İbrânîce’de “vermek” anlamına gelen “manah” fiilinden türetilmiş, “bir bağış veya vergi” mânasındaki “minha”dır. Bu kelime tohumlu bitki takdimelerini, genel olarak kurbanı ve özellikle de hayvan kullanılan kurbanları belirtmek üzere kullanılmıştır.
Kurban karşılığında kullanılan bir diğer terim, “grb” kökünden “yaklaştıran şey” anlamına gelen ve kanlı kansız bütün takdimeler için kullanılan “gorban”dır. Mezbah üzerinde ikram edilirken tamamen yakılan takdime veya kurban çeşidini ifade etmek için kullanılan kelime İbrânîce’de “yükselmek” anlamındaki “olah”tır. “Kutsal kanı dökmek” veya “boğazlanan şey” manasına gelen “zebah” ise genellikle komünyon kurbanını ve bir hayvanı sırf etini yemek niyetiyle boğazlamayı ifade etmektedir. İbrânîce’de hem “günah” hem de “günahı ortadan kaldıran dinî tören” anlamındaki “hattah” ile “suç” ve “daha sonra kendisiyle bu suçun düzeltildiği vasıta” anlamındaki “asham” kelimeleri ise kefâret niyetiyle sunulan kurbanlar için kullanılmaktadır.
Yahudilik dininde kurban uygulaması, Mûsâ şeriatında uygun görülen hayvanları boğazlamak yoluyla sunulan kanlı kurbanlar ve çeşitli yiyecek, su ve şarap gibi içeceklerin takdim edilmesi şeklindeki kansız kurbanlar olmak üzere iki çeşide ayrılmaktadır. Kurbanlar günlük, haftalık, aylık, mevsimlik ve yıllık olarak sunulurdu. Dâimî kurban (olat tamid) her gün sabah akşam sunulan birer yıllık iki kuzudan meydana gelirdi. Haftalık kurban olarak yedinci gününde yakılan takdimeden başka birer yıllık kusursuz iki erkek kuzu kesilirdi. Aylık kurban niyetiyle her kamerî ayın ilk gününde iki genç boğa, bir koç, birer yıllık kusursuz yedi erkek kuzu, ayrıca suç takdimesi olarak “yeni ay bayramı kurbanı” adı verilen bir erkeç sunulurdu. Yıllık kurbanlar arasında, senenin belirli vakitlerinde kutlanan bayram günlerinde sunulan kurbanların ayrı bir yeri vardır. İsrâiloğulları’nın Mısır bölgesindeki esaretlerinden kurtarılışının anısına kutlanan Fısıh (Pesah) bayramında bir kuzu kurban edilirdi. Fısıh’ın ikinci gecesinden itibaren ellinci güne kadar kutlanan ilk mahsul bayramında çeşitli ziraî ürünlerin turfandası sunulur, bir yıllık kusursuz erkek kuzu da kurban edilirdi. Takdimelerin yapıldığı bir diğer bayram da Roşhaşahan’ın ilk gününden itibaren on günlük tövbe zamanının sonundaki kefâret günüdür (Yom Kipur). Öte yandan Yahova’nın İsrâiloğulları’ndan istediği başka takdime çeşitleri de vardı. Nitekim Tevrat’ta ve Kur’an’da belirtildiğine göre Hz. Mûsâ zamanında İsrâiloğulları’ndan bir de sağlam, kusursuz, üzerine hiç boyunduruk binmemiş inek sunulması istenmiş ve bu kurbanla ilgili işlemler ayrıca bildirilmiştir. Tevrat’ta kurbanın temiz ve eti yenilen hayvanlardan seçilmesi istenmiştir