Türkmen kelimesinin kökenleriyle ilgili tezlerden birisi özellikle Arapların müslüman Türkler için Türk-İman (müslüman) diye bahsettiği ve zamanla bunun Türkmen kelimesine evrildiği yönündedir.[ Günümüzde birçok ulus için kullanılan -man,men eki aynı zamanda saf ari anlamını taşır. Azerilerin Türkmenlere hala Türkemen demesi, diğer tezleri fonetik bakımdan zayıflatmaktadır. İkinci bir teze göre Türkmen kelimesi, Türk sözcüğüne İran dillerinden gelen ve "Türke benzeyen" anlamı veren manand sözcüğünün eklenmesiyle oluşmuştur. Modern araştırmacılar ise -man/-men ekinin yoğunluşturma işlevi gördüğü ve "saf Türk" veya "çoğu Türkler gibi" şeklinde tercüme edilebileceğini öne sürmektedirler

Tarihi yönden tüm Batı veya Oğuzlara Türkmen veya Turkoman denilmesine karşın günümüzde terim genellikle Türkmenistan'da ve Orta Asya'nın bazı bölgelerinde yaşayan halklar ve Irak Türkmenleri için kullanılmaktadır. [ Alibeyköy adak kurban ]

Modern Türkmenlerin bir bölümü , Orta Asyanın büyük bir kesimini içine alan Batı Türkistan yöresindeki Oğuzların soyundan gelmektedirler. Oğuz kabileleri 7. yüzyılda Altay Dağları'ndan Sibirya stepleri üzerinden batıya hareket etmişler ve Güney Rusya ve İdil içlerine kadar girmişlerdir. Bu ilk dönem Türkmen halkının yerli İran halklarıyla karıştığını ve Rusya'nın işgaline kadar göçer olarak yaşadıkları bilinmektedir.

Türkmence Ural Altay dilgrubunun Altay kolunda olan batı Türkçesinin bir çesididir. Türkmenistan'da yaşayan 3 milyondan fazla Türk ile İran, Afganistan ve Rusya gibi ülkelerde yaşayan yaklaşık aynı sayıda Türkmen tarafından konuşulmaktadır.

Her Türkmen kimliği taşıyan Türk'ün aynı fonetik ve didaktik tarza bağlı kaldığı söylenemez. Bu sebepten "Türkmence" ayrı bir dil gibi algılanamaz. Irak Türkmenleri, Azeri ile Anadolu lehçeleri arasında bir Türkçe konuşurken Ege'deki Türkmenler, tümüyle tarihsel kültür ve eğitim süreçlerinin sonucu olan bir "ağız"la konuşurlar. Horasan Türkmenleri de farklı bir ağıza sahiptir.